Πώς μπορώ να εκφράσω τον θυμό μου εποικοδομητικά;

Ο θυμός είναι ένα από τα εντονότερα ανθρώπινα, και όχι μόνο, συναισθήματα.  Είναι πολύ ισχυρός καθώς προετοιμάζει το σώμα μας να αντιμετωπίσει μία απειλή ή πρόκληση με ταχύ και επιθετικό τρόπο. 

Κατά το ξέσπασμά του στο σώμα μας απελευθερώνονται ουσίες όπως οι κατεχολαμίνες, οι οποίες ετοιμάζουν τον οργανισμό μας για γοργή και έντονη έκρηξη ενέργειας, καθώς το σώμα θα μπει σε κατάσταση μάχης. Ταυτόχρονα, και η αμυγδαλή του εγκεφάλου ενεργοποιείται, ώστε να εξασφαλίσει ότι το σώμα μας θα δράσει άμεσα. Οπότε, καθίσταται κατανοητό γιατί το άτομο που είναι θυμωμένο δυσκολεύεται να σκεφτεί λογικά και να ελέγξει όλες αυτές τις χημικές αντιδράσεις που συντελούνται στο σώμα του. Για αυτό άλλωστε και ο θυμός συχνά παρομοιάζεται με τη λάβα ενός ηφαιστείου που σιγοβράζει και είναι έτοιμο να εκραγεί ανεξέλεγκτα. 

Επιπλέον, το συναίσθημα του θυμού δεν εκδηλώνεται πάντα με την ίδιο τρόπο, αφού η έντασή του μπορεί να ποικίλλει: από την απλή δυσαρέσκεια έως και την οργή. Υπάρχουν πολλοί τύποι θυμού, όπως για παράδειγμα ο χρόνιος θυμός, με τον οποίο δηλώνεται μια παρατεταμένη δυσαρέσκεια, κατά την οποία το άτομο ψάχνει αφορμές για να θυμώσει. 

Επίσης, χαρακτηριστικός είναι και ο εκρηκτικός θυμός, ο οποίος περιλαμβάνει ξεσπάσματα θυμού, δηλαδή την απρόβλεπτη, υπερβολική ή βίαιη εκδήλωση θυμού. Επίσης, υπάρχει και ο παθητικά επιθετικός θυμός, ο οποίος εκφράζεται με έμμεσο τρόπο και μπορεί να περιλαμβάνει την ειρωνεία, την αποφυγή και την εχθρότητα. 

Ο εκρηκτικός θυμός συνήθως εκδηλώνεται από άντρες, ενώ ο παθητικά επιθετικός θυμός συχνότερα εκφράζεται από γυναίκες, και ανακαλεί τα γνωστά σε όλους μας “μούτρα”. Ακόμα, στις εκδηλώσεις του θυμού κατατάσσουμε και τον εκδικητικό θυμό, όταν κάποιος θέλει να εκδικηθεί αυτόν που τον πλήγωσε, και τον αυτοκαταστροφικό που αποσκοπεί στην πρόκληση βλάβης στον ίδιο τον εαυτό.

Από την περιγραφή των παραπάνω τύπων του θυμού διαπιστώνουμε ότι οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν τον θυμό τους με διάφορους τρόπους: υπάρχουν εκείνοι που τον καταπιέζουν και τον απωθούν, εκείνοι που τον εκδηλώνουν με υγιή τρόπο, ορισμένοι οι οποίοι τον εκτονώνουν με τον σαρκασμό τους, και εκείνοι που τον εξωτερικεύουν γινόμενοι εχθρικοί ή ακόμα και βίαιοι προς τους άλλους. 

Οι περισσότεροι άνθρωποι όταν ακούν για τρόπους αντιμετώπισης του θυμού, νομίζουν ότι θα βρουν τρόπους να καταστέλλουν, ή εάν είναι δυνατόν να εξαφανίζουν, τον θυμό τους. Όμως, στην πραγματικότητα ο θυμός, όπως και τα υπόλοιπα συναισθήματα, δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με αυτόν τον τρόπο. Ο στόχος είναι τα άτομα να κατακτήσουν τεχνικές υγιούς διαχείρισής του, και σταδιακά να ανακαλύψουν και να εξαλείψουν τις αιτίες του.

Καταρχάς, όπως αναφέραμε και πρωτύτερα ο θυμός είναι ένα έντονο συναίσθημα, και όταν κυριευόμαστε από αυτόν κάνουμε συνήθως εκδικητικές σκέψεις για τον άλλον. Οπότε, εάν επιθυμούμε να μάθουμε να τον διαχειριζόμαστε, το πρώτο βήμα είναι να έχουμε επίγνωση της συνθετότητας της προσπάθειάς μας, ώστε να μην αποθαρρυνθούμε από την πρώτη δυσκολία ή από την πρώτη οπισθοδρόμηση της προόδου που έχουμε κάνει. Εάν “πιάσουμε” τον εαυτό μας να θυμώνει, το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι να διακρίνουμε τα συναισθήματα του θυμού εν τη γενέσει τους και να απομακρυνθούμε από τον χώρο. Είναι πιθανότερο να τα αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά έτσι, παρά εάν τα αφήσουμε να φουντώσουν, οπότε και θα καταστεί έτι δυσκολότερο να τα διαχειριστούμε. 

Για να είμαστε βέβαια σε θέση να το πράξουμε αυτό, πρέπει να έχουμε εξασκηθεί να παρατηρούμε τον εαυτό μας και να διαθέτουμε συναισθηματική αυτεπίγνωση, ώστε τα εξωτερικά ερεθίσματα να μην καταφέρνουν να μας αποσυνδέσουν από αυτό που αισθανόμαστε. Έτσι, μόλις αντιληφθούμε ότι είμαστε έτοιμοι να θυμώσουμε, το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε είναι να διακόψουμε εκείνη τη στιγμή τη σύγκρουση και να εκτονώσουμε την ένταση που έχει αρχίσει να συσσωρεύεται εντός μας. Μπορούμε δηλαδή να ασχοληθούμε με κάποια χειρωνακτική εργασία ή με αθλητική δραστηριότητα που θα αποφορτίσει το σώμα και τα συναισθήματά μας. 

Με τους δικούς μας ανθρώπους είναι πιο εύκολο να διακόψουμε τη σύγκρουση, αφού το πιθανότερο είναι  να έχουν αντιληφθεί  τη δυσκολία που βιώνουμε. Εάν η σύγκρουση αφορά στο εργασιακό μας χώρο μπορούμε απλά να ζητήσουμε: «Χρειάζομαι λίγη ώρα για να σκεφτώ αυτά που είπαμε. Θα ήθελα να συνεχίσω τη συζήτηση σε λίγο.»

Τα επιτυχημένα ζευγάρια, και όχι μόνο, αποδίδουν την ευτυχία τους εν μέρει στην ικανότητά τους να μην διεξάγουν συζητήσεις την ώρα που το ένα από τα δύο μέλη βρίσκεται σε κατάσταση ανεξέλεγκτου θυμού. Και αυτό διότι γνωρίζουν, ότι πάνω στο θυμό του κανείς μπορεί να ξεστομίσει πράγματα για το οποία αργότερα θα μετανιώσει, τα οποία όμως θα πληγώσουν τον άλλο, ή ακόμα και θα του δημιουργήσουν σχεσιακό τραύμα. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι οι συγκρούσεις και τα προβλήματα δεν πρέπει να γίνονται αντικείμενο συζήτησης και να επιλύονται. Μόλις το άτομο ξανά κατακτήσει τη νηφαλιότητα και την κυριαρχία του το θέμα πρέπει να τεθεί εκ νέου. Ο θυμός συνήθως καταλαγιάζει όταν εκδηλώνεται με υγιή τρόπο, δηλαδή όταν το άτομο μαθαίνει να χρησιμοποιεί τις αρχές της διεκδικητικής συμπεριφοράς, οι οποίες συνοψίζονται στην έκφραση των συναισθημάτων με την εγώ- γλώσσα. 

Ολοκληρώνοντας, οι οδηγίες που συνοψίσαμε σχετικά με τη διαχείριση του θυμού θα λέγαμε πως στην πραγματικότητα αποτελούν κάποιου είδους “πρώτες βοήθειες¨, προκειμένου να μην έχουμε βίαιες εκδηλώσεις  αυτού. Ωστόσο, για να αντιμετωπιστεί ολιστικά ο θυμός, το άτομο οφείλει όταν είναι πια σε ήρεμη ψυχικά κατάσταση να προσπαθήσει να βρει το κοινό μοτίβο που πυροδοτεί αυτές τις εκρήξεις θυμού. Μπορεί να αισθάνεται έντονο άγχος στη ζωή του, οπότε και με την πρώτη αφορμή να επιθυμεί να το εκτονώσει. Μπορεί να είναι άτομο με χαμηλή αυτοεκτίμηση και αίσθηση του συνανήκειν, οπότε και αισθάνεται σαν ψυχική απειλή οποιαδήποτε σχόλια θεωρεί ότι θίγουν την προσωπική του αξία. Μπορεί ο θυμός του να απευθύνεται προς άτομα που αμφισβητούν την ομάδα στην οποία ανήκει, με την οποία έχει ταυτίσει την αξία ή και την ύπαρξή του. Μπορεί η συγκεκριμένη συμπεριφορά να του ανακάλεσε παρόμοιες παρελθοντικές καταστάσεις, όπως προηγούμενες σχέσεις ή τη σχέση με τους γονείς του, στις οποίες τότε ένιωθε αδύναμο να αντιμετωπίσει τις απειλές του περιβάλλοντός του. Ο κατάλογος πραγματικά μπορεί να είναι ατέλειωτος. Για αυτό το άτομο είναι ζωτικής σημασίας να προσπαθήσει να ανακαλύψει τα βαθύτερα αίτια του θυμού του, ώστε να μάθει να τον διαχειρίζεται αποτελεσματικότερα. Πρόσθετα, εάν διαπιστώσει πως δεν μπορεί να τον αντιμετωπίσει μόνο του, ή πως οι εκρήξεις του γίνονται εντονότερες, καλό θα ήταν να απευθυνθεί σε κάποιον ειδικό, καθώς ο θυμός μπορεί να προκαλέσει σοβαρές βλάβες στο ίδιο ή στους γύρω του.  

Συντάκτης: Κατερίνα Σπαθαράκη,

Influence:

Αρθρογράφος του flowmagazine.gr.